Szybki kontakt

    Zioła w łagodzeniu i profilaktyce boreliozy 

    CZĘŚĆ II – GATUNKI ZIÓŁ STOSOWANE W BORELIOZIE

    Jaka jest rola ziół w leczeniu boreliozy?

    We współczesnej medycynie fitoterapia wspomaga leczenie wielu chorób. W terapii boreliozy należy wymienić przede wszystkim 6 gatunków:

    • Rdestowiec japoński, nazywany także rdestem ostrokończystym, bylina przypominająca krzew (o wys. do 30 m.) występująca w stanie naturalnym w południowej Azji. W Europie pojawiła się w 1825 roku. Jest gatunkiem inwazyjnym. W Polsce zalecane jest usuwanie jej ze stanu naturalnego. Rdest ostrokończysty to gatunek miododajny, energetyczny, leczniczy oraz podstawowe źródło pozyskiwania resweratrolu. W farmakopei chińskiej od 1999r. Surowcem zielarskim jest kłącze stosowane jako środek przeciwbólowy, przeciwgorączkowy, moczopędny, wykrztuśny. Produkty z rdestowcem stosowane są w przypadkach zapalenia oskrzeli, wątroby, chorobach nowotworowych, nadciśnieniu, miażdżycy i ukąszeń węży. Kłącze zawiera antrachinony, stilbeny (resveratrol), flawonoidy i kwasy fenolowe. Resveratrol w boreliozie ma szerokie spectrum działania – zabija krętki, hamuje autoagresję, ochrania system nerwowy.
    • Czepota puszysta/Uncaria tomentosa, Vilcacora, koci pazur/ang. Cat’s Claw to drzewiaste pnącze, zaopatrzone w liczne kolce. Występuje w tropikalnych lasach Amazonii. Kora gałęzi i korzeni oraz liście dwóch gatunków U. tomentosa i U. gujanensis są wykorzystywane od 2000 lat w tradycyjnej medycynie Amazonii przeciw wielu schorzeniom, takim jak przewlekłe stany zapalne, dysfunkcje żołądkowo-jelitowe, reumatyzm, astma, marskość wątroby, cukrzyca i in. W Polsce preparaty z tej rośliny dostępne są w obrocie towarowym, zarówno w aptekach, jak i sklepach zielarskich jako suplementy diety. W badaniach in vitro nad borelioza potwierdzono korzystne działanie czepoty puszystej w zwalczaniu krętków Borrelia.
    • Brodziuszka wiechowata/Andrographis paniculata, syn. Kalmega to jednoroczna roślina występująca w stanie naturalnym w Azji. Surowcem zielarskim jest ziele. Do najważniejszych składników aktywnych należą związki diterpenowe andrografolidy o działaniu wspomagającym system immunologiczny, przeciwdrobnoustrojowym, przeciwzapalnym i niezwykle gorzkim smaku, dlatego też brodziuszka popularnie nazywana jest królem goryczy. Ze względu na właściwości bakteriobójcze i stymulujące system odpornościowy stosowana jest również w leczeniu boreliozy. Istnieje opinia, że to właśnie brodziuszka wiechowata najsilniej zabija krętki.
    • Kolcorośl lekarska/Smilax ornata to pnącze o kolczastych łodygach osiągające długość do 30 m. Podstawowym surowcem zielarskim są korzenie i rozłogi, ale czasami także owoce i liście. Korzeń zawiera około 50% skrobi, oleje i kwasy organiczne (kwas kawoilo-szikimowy, kwas szikimowy, kwas ferulowy, kwas sarsapowy). Substancje czynne to przede wszystkim saponiny, w tym saponiny steroidowe (sarsaponina, smilasaponina, sarsaparillosid, parasilaza sarsasaponiny i smilagenina), a ponadto fitosterole (sitosterol, stigmasterol i pollinastanol) i flawonoidy, z których najważniejszy to astilbina. W obrocie towarowym kolcorośl dostępna jest w dwóch wersjach jako korzeń cięty lub korzeń mielony. Zakres działania surowca porównywany jest do korzenia żeń-szenia, zwłaszcza z uwagi na działanie wzmacniające i immunomodulujące (selektywna redukcja nadmiernie aktywnych komórek). Wyniki badań klinicznych wskazują na silne działanie detoksykacyjne, przeciwbakteryjne (zabija krętki) oraz wspomagające terapię neuroboreliozy.
    • Pelargonia afrykańska/Pelargonium sidoides, geranium afrykańskie, pelargonia przylądkowa to bylina występująca w Afryce Południowej. W lecznictwie tradycyjnym stosowano ją w leczeniu gruźlicy, dolegliwościach układu pokarmowego, niedoczynności wątroby, a także w przypadku rzeżączki. W XIX wieku zaczęto stosować pelargonię afrykańską w Wielkiej Brytanii w leczeniu gruźlicy. Szwajcarskie badania przeprowadzone w 1960 roku (dr Adrian Sechehaye) potwierdziły te właściwości. Surowcem farmaceutycznym jest korzeń, a substancje odpowiedzialne za działanie lecznicze to kumaryny, a zwłaszcza umckalina, która stanowi 40% kumaryn. Obecnie dzięki właściwościom przeciwwirusowym, przeciwbakteryjnym oraz immunostymulującym wykorzystywana jest w leczeniu ostrych i przewlekłych zakażeń dróg oddechowych oraz boreliozy.
    • Stephania erecta/Stephania tetrandra, roślina ziemniaczana to wieloletnia roślina bulwiasta pochodząca z Chin i Tajwanu. Stosowana była w Tradycyjnej Medycynie Chińskiej (TMC). Jest najlepszym ziołem na dolegliwości kardiologiczne (powoduje rozszerzanie naczyń krwionośnych, zwiększenie przepływu krwi przez naczynia wieńcowe, stosowana jest w przypadku nadciśnienia, bloku serca czy arytmii) oraz jest skutecznym gatunkiem w neuroboreliozie (przy problemach z oczami oraz w paraliżu Bella). Skutecznie działa również w terapii chorób bakteryjnych (neuroborelioza) i wirusowych.

     

    Elżbieta Pisulewska – prof. dr hab. nauk rolniczych, wykłada w Krakowskiej Wyższej Szkole Promocji Zdrowia na kierunkach Kosmetologia i Dietetyka oraz Karpackiej Państwowej Uczelni w Krośnie, na kierunku Zielarstwo. Prowadzi także warsztaty Tajemnice ziół w Benedyktyńskim Instytucie Kultury – Chronić dobro oraz wykłady na studiach podyplomowych na Uniwersytecie Rolniczym w Krakowie. Autorka lub współautorka książek dotyczących uprawy roślin, składu chemicznego części użytkowych oraz działania substancji biologicznie czynnych zawartych w roślinach uprawnych i ziołach.

     

    Literatura:

    1. Bae K., Pyee Nowy proces masowej produkcji resweratrolu (I): Analiza zawartości resweratrolu i profilu ekspresji genu kodującego syntetazę Resweratrol w Polygonum cuspidatum. Różne tkanki Sieb. i Zucc. Postęp Inżynierii Żywności, tom.8, nr 4,2004: 272-275.
    2. Buhner S.H. Leczenie boleriozy, naturalne leczenie boleriozy i jej koinfekcji – chlamydiozy oraz riketsjoz z grupy gorączki plamistej. Wyd. II, Magiczny ogród 2021.
    3. Burgdorfer, Barbour AG., HayesSF., Benach JL., Grunwaldt DT., Davis JP. Lyme disease-a tick-borne spirochetosis?. Science, 216(4552), 1982: 1317–1319,  DOI10.1126/science.7043737PMID7043737.
    4. Burns J., Yokota T., Ashihara H., Lean M., Crozier A. Pokarmy roślinne i ziołowe źródła resweratrolu. Agric. Chemia Spożywcza, 2002 t. 50.
    5. Cheng AC, Jian CB, Huang YT. Induction of apoptosis by Uncaria tomentosa through reactive oxygen species production, cytochrome c release, and caspases activation in human leukemia cells. Food Chem Toxicol 2007; 45: 2206-18.
    6. DYREKTYWA KOMISJI  2010/51/UE z dnia  11  sierpnia  2010  r. zmieniająca  dyrektywę  98/8/WE  Parlamentu  Europejskiego  i  Rady  w  celu  włączenia  N,N-dietylo-meta-toluamidu  jako  substancji  czynnej  do  załącznika  I  do  tej  dyrektywy
    7. Gliniewicz, A. Borecka, M. Przygodzka, E. Mikulak,Wrażliwość kleszczy Dermacentor reticulatus na repelenty zawierające różne substancje aktywne, PRZEGL EPIDEMIOL 2019;73(1): 117-125)
    8. Flisiak R., Pancewicz S. Diagnostyka i leczenie Boleriozy z Lyme – zalecenia PTEiLCZ
    9. Heitzmann ME, Neto CC, Winiarz E et al. Ethnobotany, phytochemistry and pharmacology of Uncaria (Rubiaceae); Phytochem 2005 66:5-29.
    10. Karłowicz-Bodalska K., Han T. Uncaria tomentosa (Willd.) DC (vilcacora) – chemizm i właściwości biologiczne. Postępy fitoterapii, 2008, 2: 81-89.
    11. Pisulewska E., Andrzejewska J. Adaptogeny a odporność organizmu. Wyd. SzpalankaLab, Kraków 2021, 176.
    12. R Targeting Apoptosis Pathways in Cancer with Alantolactone and Isoalantolactone
    13. Zajkowska J. Objawy oraz leczenie najczęstszych postaci boleriozy z Lyme. W: Vademecum wybranych chorób odzwierzęcych w środowisku leśnym. Poznań 2012